projektowanie akustyczne

Konsulting akustyczny

Projekt akustyczny budynku jest jednym z elementów projektu architektoniczno-budowlanego obiektu i może przyjmować różną formę w zależności od wielkości projektu, zakresu prac, sposobu postrzegania branży przez architekta.

Każdy budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby jednocześnie spełniał wszystkie siedem podstawowych wymagań Prawa Budowlanego, do których należą:

nośność i stateczność konstrukcji,
bezpieczeństwo pożarowe,
higiena, zdrowie i środowisko,
bezpieczeństwo użytkowania i dostępności obiektu,
ochrona przed hałasem,
oszczędność energii i izolacyjność cieplna,
zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych.

Projektant akustyki jest konsultantem głównego projektanta-architekta. Doradza mu w zakresie doboru właściwych rozwiązań przegród budowlanych, instalacji oraz materiałów do wykańczania wnętrz. Rozwiązania, które proponuje, muszą zostać zaakceptowane przez architekta i umieszczone w projekcie architektoniczno-budowlanym. Istotne jest więc obustronne porozumienie.

Akustyka staje się kolejnym z elementów koniecznych do uwzględnienia w skomplikowanej układance projektu. Jedną z przyczyn tego stanu jest obecna forma wymagań akustycznych w polskich przepisach. W odróżnieniu od wymagań w zakresie oszczędzania energii czy bezpieczeństwa pożarowego, w których wymagane parametry i wartości zostały zapisane w treści samego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w zakresie wymagań dotyczących akustyki w budynkach nie podano żadnych konkretnych parametrów, a jedynie odnośniki do norm.

Taka forma zapisu powoduje, że architekci często sądzą, że w odniesieniu do budynków nie istnieją żadne szczegółowe wymagania akustyczne. Drugą przyczyną jest same zagadnienie, czyli skomplikowana dziedzina akustyki, w której związek między formą obiektu, rozwiązaniami funkcjonalnymi i materiałowo-konstrukcyjnymi a spełnieniem lub niespełnieniem wymagań akustycznych nie jest oczywisty dla osób spoza branży.

Zakres projektów akustycznych

W polskim prawie budowlanym oficjalnie nie istnieje branża zwana akustyką. Nie są zatem podane ani zakres, ani forma projektów akustycznych. Brak jest ponadto możliwości uzyskania uprawnień projektowych z tej dziedziny. Bezzasadne jest więc wymaganie takich uprawnień od projektantów.

Sposoby przedstawienia zagadnień akustyki w projektach architektoniczno-budowlanych mogą przybierać różną formę w zależności od konsultanta akustycznego i jego doświadczenia, wielkości projektu, zakresu prac, poświęconego czasu i budżetu, sposobu postrzegania branży przez architekta. Wszystkie korekty, jeśli jest to konieczne, nanosi na projekt główny projektant.

Zagadnienia akustyczne w projektach budynków można podzielić na trzy podstawowe grupy:

- akustykę budowlaną

- akustykę wnętrz

- akustykę środowiskową

Akustyka budowlana

W zakres akustyki budowlanej powinny wchodzić opracowania dotyczące:

- izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych

- izolacyjności akustycznej przegród wewnętrznych

- izolacyjności akustycznej stropów

- izolacyjności akustycznej okien, drzwi i nawiewników

- szacowany i dopuszczalny poziom dźwięków w pomieszczeniu

- ocena obciążenia hałasem środowiskowym i od instalacji własnych obiektu

- wytyczne w zakresie prowadzenia instalacji ( głównie wentylacyjnej, klimatyzacji, ogrzewania i instalacji wodno-kanalizacyjnej)

Akustyka wnętrz

Zakres akustyki wnętrz powinien obejmować opracowania dotyczące:

- określenie wymaganego komfortu akustycznego

- określenie czasu pogłosu

- określenie zrozumiałości mowy (szkoły, sądy, budynki biurowe i administracyjne, teatry itp.)

- dodatkowe parametry np. przestrzenność brzmienia (sale koncertowe, studia nagrań itp.)

Akustyka środowiskowa

W zakres akustyki środowiskowej wchodzą opracowania dotyczące wpływu inwestycji i generowanego przez nią hałasu na otoczenie, wytyczne w zakresie zabezpieczeń, w tym zasadność i lokalizacja ewentualnych ekranów akustycznych.

Forma projektu akustycznego

Projekt akustyczny z zakresu akustyki budowlanej i akustyki wnętrz powinien mieć formę graficzną. Taki przekaz jest najprostszy do zrozumienia. Wymagania i wytyczne w zakresie izolacyjności akustycznej przegród czy dopuszczalnych poziomów hałasu w pomieszczeniach można przedstawić na rysunkach architektonicznych za pomocą kolorów i symboli. Istotne jest przedstawienie tych wymagań zarówno na rzutach, jak i przekrojach budynków.

W projektowaniu z uwzględnieniem wymagań akustycznych szczególnie ważna jest komunikacja między architektem a konsultantem akustycznym. Rozmowy, bezpośrednie lub telefoniczne, pozwalają na znalezienie optymalnych rozwiązań budowlanych, które wpisują się w budżet projektu i nie kolidują z pozostałymi wymaganiami funkcjonalnymi.

Spełnienie wymagań akustycznych jest zwykle możliwe dzięki zastosowaniu jednego z kilku czy kilkunastu dostępnych materiałów lub technologii. Opisywanie wszystkich możliwych wariantów jest bardzo czasochłonne. Krótka rozmowa czy spotkanie poparte prostym szkicem zwykle pozwala na szybki wybór najlepszego rozwiązania. Z tego powodu w większości krajów Europy akustyk jest typowym konsultantem, a nie projektantem i rozliczany jest według stawki godzinowej.

Rozplanowanie etapów projektu

Opracowanie poszczególnych projektów czy wytycznych akustycznych powinno być odpowiednio rozłożone w czasie i dostosowane do harmonogramu powstawania całego projektu. Zbyt późne przygotowanie opracowań akustycznych lub spóźnione zlecenie ich przygotowania przez architekta często uniemożliwia wprowadzenie zmian.

Przykładowo zlecenie opracowania wytycznych w zakresie izolacyjności przegród na etapie projektu wykonawczego, kiedy schemat konstrukcyjny budynku jest już ustalony i opracowane są już projekty konstrukcyjne, praktycznie uniemożliwia wprowadzenie zmian grubości lub rodzaju elementów konstrukcyjnych. W takim wypadku architekt musiałby zapłacić projektantom konstrukcji za ponowne przygotowanie projektów. Konsultacja z akustykiem powinna więc odbywać się we wczesnym etapie koncepcji wielobranżowej.

Etap: Koncepcja obiektu

Wychwytywane są wszystkie elementy wpływające na hałas związane z zagospodarowaniem terenu i obiektu oraz układu funkcyjnego obiektu. Analizowane są mapy akustyczne, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz wykonywane są pomiary hałasu w miejscu inwestycji.

Etap: Projekt budowlany

Następuje zoptymalizowanie projektu pod względem wymagań prawa budowlanego w zakresie akustyki budowlanej. Audyt akustyczny projektu budowlanego stanowi weryfikację pracy architekta oraz wykazuje spełnienie wymagań z zakresy akustyki w architekturze przy zastosowaniu zaprojektowanych technologii realizacji obiektu. Weryfikowane są konstrukcje, technologie i materiały. Przeprowadzana jest optymalizacja pod kątem możliwości rynkowych i oczekiwań parametrycznych.

Etap: Wykonawstwo

W wielu projektach inwestorzy po etapie projektu budowlanego narzucają projektantowi technologie i dostawców nie zawsze oferujących odpowiednie parametry techniczne. Konieczna jest więc weryfikacja proponowanych zmian. Przygotowywane są także detale jako rysunki CAD, które umieszczane są w projekcie wykonawczym.

Podsumowanie

Akustyka budowlana, akustyka wnętrz i środowiskowa to istotne elementy każdego dobrego projektu architektoniczno-budowlanego. Niestety, w polskich warunkach uwzględnienie ich w projektach jest nadal rzadkością - głównie z powodu niechęci projektantów do zatrudniania projektanta akustyki.

Weryfikacja projektu pod względem akustycznym odbywa się najczęściej już po zakończeniu budowy, a weryfikującymi są sami użytkownicy budynku. Zgłaszane przez nich problemy są na tym etapie praktycznie nie do naprawienia. Stąd coraz większa liczba pozwów zbiorowych przeciwko deweloperom, które często kończą się odszkodowaniami liczonymi w dziesiątkach tysięcy złotych za każde mieszkanie.

Znajomość wpływu architektury, rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych na akustykę budynków może pomóc w nawiązaniu konstruktywnego dialogu architekta z konsultantem akustycznym oraz zachęcić architektów do korzystania z tego typu konsultacji. Może też sprawić, że akustyka stanie się istotnym elementem kształtowania zarówno konstrukcji budynku, jak i klimatu architektonicznego jego wnętrza. Zyskać mogą dzięki temu i architektura, i użytkownicy.